DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HAREKETLİLİK (DEH) SORUNU NEDİR?
7 yaşından önce başlayan ve bireyin yaş, gelişim ve disiplin alanlarına uygun olmayan; dikkati toplayamama ve sürdürememe, aşırı hareketlilik, ataklık ile karakterize bir sorundur.
DEHB’nin Temel Özellikleri:
1- Kalıcı ve sürekli olan dikkat süresi kısalığı
2- Kendini kontrol etmede güçlük
3- Davranışlarında/düşüncelerinde ataklık ve huzursuzluk.
Dikkat Eksikliği ve Aşırı Hareketlilik Sorununun Nedenleri Nelerdir?
Bu sorunun nedenleri tam olarak bilinemez ancak;
-Genetik
-Beyin hasarı,
-Nörotransmitterler,
Gıda, katkı ve toksit maddeler,
-Psiko ve sosyal etkenlerin bu bozukluğa neden olduğu varsayılmaktadır.
DEHB’nin temelde sorunları aynıdır ve zeka ile ilgisi yoktur. Bu bireylerin dikkat süreleri akranlarına göre daha kısadır. Dikkati her algılanan uyaran dağıtmaktadır. Bu da çocuğun aile ve okul yaşantısında nemli sorunları beraberinde getirmektedir. DEHB olan öğrenciler okulda “yaramaz, tembel, sıra dışı, vb.” olarak nitelendirilmektedir. Bu etiketleme çocukların kendilerini kötü hissetmelerine ve öz güvenlerinin düşmesine neden olmaktadır.
Dikkat Eksikliği ve Aşırı Hareketlilik Sorunu Olan Bireyler Nasıl Tanımlanır?
Tanı, tıbbi ve psiko eğitsel değerlendirme sonuçlarına göre konulmaktadır.
Dikkat Eksikliği ve Aşırı Hareketlilik Sorunu Olan Bireylerin Eğitimi Nasıl Olmalıdır?
Bu sorunu olan öğrencilerin eğitimi özel eğitim ilke, yöntem ve tekniklerine göre yapılmaktadır.
- Dikkat ve aşırı hareketlilik sorunu olan çocukların eğitiminde öğretmeni okul personeli ve akran eğitimi ile birlikte uzman hekim tarafından gerekli görüldüğü takdirde ilaç tedavisi ile desteklenmesi
- Eğitim öğretim ortamları ve programlarının yapılandırılması
- Dikkat toplama eğitimi
- Sosyal beceri eğitimi
- Davranışsal yaklaşımlar ile bilişsel tekniklerin etkin olarak kullanılması gerekir. Bu da DEHB olan öğrencilerin akademik performans ile sosyal uyum düzeyini yükseltmesine sebep olmaktadır.
Anne Baba Tutumları Nasıl Olmalıdır?
Bu çocukların eğitim ve tedavisinde erken tanı çok önemlidir.
- Çocuğun eğitim ve tedavisi okul-aile-hekim işbirliği içinde yürütülmelidir.
- Çocuğun eğitiminde kaydettiği gelişmeler için sınıf öğretmeni, okul psikolojik danışmanı ile iletişim halinde bulunulmalıdır.
- Tıbbi olarak “dikkat eksikliği ve hiperaktivite” tanısı almış çocuklar için, il/ilçede bulunan rehberlik araştırma merkezi müdürlüğüne başvurulmalıdır.
- Çocukla kurulan iletişimde mesajların kesin sınırları olmalıdır. Kurallar ve beklentiler hakkında açık mesajlar (Hayırın anlamı, hayır olmalıdır.) verilmelidir.
- Çocuğa verilen talimatın anlaşılır anlaşılmadığını, duyulur duyulmadığını çocuğun kendi sözcükleriyle tekrar edilmesi istenmelidir. Talimat verirken çocuğun dikkati çekilmeli, gözlerinin içine bakılmalı ve basit anlaşılır talimatlar verilmelidir.
- Çocuğun motivasyonunu arttırmak için cesaretlendirici, yüreklendirici (Ödev yaparken, “Oluyor” veya “Yapabilirsin.” denmelidir.) mesajlar kullanılmalıdır.
- Çocuğa ne yapmamasından ziyade ne yapması gerektiği söylenmeli ve gösterilmelidir.
- Çocukla çatışma ve güç mücadelelerine girmemek için cezacı (aşırı disiplin) ve serbest (aşırı hoş görülü) disiplin anlayışından kaçınılmalıdır.
- Çocuğun olumlu davranışları övgü ve güzel cümlelerle, gülümseyerek ve sırtını sıvazlayarak ödüllendirilmeli, olumsuz davranışları ise görmemezlikten gelinmelidir.
- Bu bireylerin en çok sorun yaşadıkları alan zamanı ayarlamaktır. Zaman kontrolü için, saat ve süre ölçer kullanılmalıdır.
- Çocuğun ders çalışırken dikkatinin dağılmaması için pencere önünde ya da evin en hareketli yerinde oturmaması sağlanmalıdır.
- Olumlu ve sosyal olarak yeterli kabul edilen davranışların arttırılması için bir kontrol listesi ve ödül listesi hazırlanmalıdır. Her başarıdan sonra çocuk, bir yıldız ya da puan kazanmalıdır. Biriktirilen toplam puanın sonunda listede belirlenmiş ödül ona verilmelidir.
- Çocuğun boş zamanlarını değerlendirmek için, ona özel zaman ayrılmalıdır. Bu zaman diliminde çocukla birlikte hikaye okunabilir. Kütüphaneye gidilebilir (İlgilerine göre kitap seçimi) , spor yapabilir (koşu, yüzme, bisiklet, balık avlama, futbol vb.), hobiler (yemek pişirme, ev işler) ve oyunlar (bilgisayar, drama, satranç, lego, akıllı düğmeler, bulmacalar, resimdeki yanlışları bulmi noktaları birleştirme, dolambaç ve el kızartmaca) oynanabilir.
- Çocuğa sarılarak, dokunarak, okşayarak fiziksel temas sağlanabilir. Çocuğa izin alınarak (Sana sarılabilir miyim?) sarılıp fiziksel temas kurulabilir.
- Çocuğun arkadaşlık ilişkileri gözlemlenir.
“DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HAREKETLİLİK (DEHB) SORUNU NEDİR?” veli bülteni Ata Yayıncılık – Sırada ne var? eğitim setinin aile katılım kitabından alıntı yapılmıştır. Bilgi sayfasını paylaşmamıza izin veren Ata Yayıncılık ‘a teşekkür ederiz. Seti incelemek için TIKLAYIN.
